معرفی شهرستان اندیمشک خوزستان
اَندیمِشک از شهرهای لرنشین شمال استان خوزستان است و در ارتفاع ۱۷۶ متری از سطح دریا، در کوه‌پایه زاگرس میانی قرار گرفته‌است. اندیمشک دارای سه سد با نام‌های کرخه، دز و بالارود است. این شهر یکی از مراکز عمده گویش‌وران زبان لری است.
مبنای شکل‌گیری شهر از ایستگاهی است که در نزدیکی قلعه صالح‌آباد قرار داشت و سال ۱۳۰۷ بنیانگذاری شد. اندیمشک دارای معدن شن، سنگ و گچ در ایستگاه شهبازان است. راه‌آهن این شهر به عنوان بخشی از راه‌آهن تهران-جنوب از نقاط حساس به‌شمار می‌آید. اندیمشک مرکز کل راه‌آهن ناحیه زاگرس است. این شهر در مسیر جاده ترانزیت کشوری قرار دارد. اندیمشک در ۷۲۰ کیلومتری تهران و ۱۶۰ کیلومتری اهواز جای دارد
تاریخچه
اندیمشک در کنار خرابه‌های شهر قدیم «لور» و «اری‌ترین» ساخته شده‌است. لور شهری آباد بوده که مورخین نیز از آن نام برده‌اند، اما به مرور از آبادی آن کاسته شده‌است. تاریخ نگارانی همچون اصطخری و … در نوشته‌های خود به این شهر اشاره کرده و آن را شهری آباد خوانده‌اند. شهرستان و شهر مرکز آن واقع در استان خوزستان. نام اندیمشک در دهه بیست خورشیدی به پیشنهاد فرهنگستان ایران برای دهکده صالح آباد برگزیده شده‌است.
همچنین سدی استوار در این نواحی با نام اندمشن (گیلگرد) برپا بوده که به (انوشبرد) شهرت داشته‌است. در برخی از مآخذهای کهن، نام آن دژ را (اَنوش یا انهش، به معنای فراموش شده) آورده‌اند. بنقل از (کریستن سن)، در این دژ، شخصی موسوم به صالح خان مکری (حکمران شوشتر در زمان قاجار) بناهایی چند از جمله دژی برای سکونت خویش ساخت که به قلعه صالح یا قلعه لور معروف گشت و در دوره حکومت رضاشاه پهلوی و مقارن با احداث راه‌آهن در ایران، در مجاورت قلعه لور، ایستگاه راه‌آهن اندیمشک بنا نهاده شد که به تدریج با آغاز ساختمان‌سازی در اطراف آن، اندیمشک رو به گسترش نهاد. شرکت جنرال موتورز آمریکا نیز در همین زمان شعبه‌ای از کارخانه اتومبیل‌سازی نظامی خود را در این شهر تأسیس نمود.
در دوره پهلوی دوم با ورود شرکت‌های متعدد داخلی و خارجی، اندیمشک به شهری صنعتی بدل گشت و بدین ترتیب میزبان هزاران نفر از پزشکان، مهندسان، کارمندان و کارگران داخلی و خارجی گردید. در این دوران بود که اندیمشک راه گسترش و پیشرفت را پیمود. شهر اندیمشک از نظر موقعیت راه‌های ترانزیت اصلی و مرکزی در قسمت بسیار مهمی میباشد، زیرا تنها شهری است که استان خوزستان، لرستان، ایلام و کرمانشاه را به هم ارتباط می‌دهد. در سمت شمال شرقی شهر، دشتی بایر است که از قدیم مردم به آن لور گفته‌اند و همان سرزمین عیلامِ تاریخی میباشد. این شهر راه ارتباط با شوش و انشان بود که از دیرباز بسیار با اهمیت بوده‌است.
اقلیم
اندیمشک در شمالی‌ترین قسمت استان خوزستان قرار دارد و از غرب با شهرستان دره شهر هم‌مرز است به همین سبب آب و هوای این شهر در اواخر زمستان و بهار به علت بودن در دامنه‌های سبز زاگرس بسیار مطلوب و یکی از مقصدهای مسافران نوروزی در ایام بهار است. در فصل تابستان آب و هوای این شهر روزهای نسبتاً گرم و شب‌های خنک را شامل می‌شود. در روزهای سرد فصل زمستان نیز در برخی مناطق بارش برف را تجربه میکند. دمای این منطقه در روزهای گرم سال به ۵۰ درجه بالای صفر و در روزهای سرد سال در پایین‌ترین حد خود در برخی مناطق به چند درجه زیر صفر نیز می‌رسد.
منابع طبیعی
دسترسی به آب شیرین سرچشمه‌های دریاچه دز باعث شده که این شهرستان یکی از بهترین آب‌های آشامیدنی کشور را دارا باشد. شهرستان اندیمشک از شمال به استان لرستان و غرب به شهرستان دره‌شهر و از جنوب به شهر شوش و از شرق به شهر دزفول محدود می‌شود.
وجود دو سد بزرگ و شناخته شدهٔ کرخه و دز در این شهرستان مقصد بسیار خوبی را برای گردشگران و توریست‌ها فراهم ساخته. سد دز در بیست کیلومتری شمال شرقی و سد کرخه در بیست و دو کیلومتری جنوب غربی این شهرستان واقع شده‌اند که برق مصرفی مناطق زیادی از استان و کشور را تأمین می‌کنند و همچنین سد بالارود در فاصله ۲۳ کیلومتری شمال اندیمشک بر روی رودخانه بالارود در حال احداث میباشد.
مردم‌شناسی و گویش‌ها
مردم اندیمشک از اقوام لر هستند و به زبان‌های محلی لری بختیاری، بالاگریوه، خرم‌آبادی، خویش صحبت می‌کنند
جمعیت
بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۱۳۵٬۱۱۶ نفر (در ۳۹٬۱۵۱ خانوار) بوده‌است.
| جمعیت تاریخی |
|---|
| سال | جمعیت | %± |
|---|
| ۱۳۴۵ |
۱۶٬۱۹۵ |
— |
|---|
| ۱۳۵۵ |
۳۲٬۰۸۵ |
۹۸٫۱ ٪ |
|---|
| ۱۳۶۵ |
۵۶٬۲۸۸ |
۷۵٫۴ ٪ |
|---|
| ۱۳۷۰ |
۷۳٬۷۵۹ |
۳۱٫۰ ٪ |
|---|
| ۱۳۷۵ |
۱۰۶٬۹۲۳ |
۴۵٫۰ ٪ |
|---|
| ۱۳۸۵ |
۱۱۹٬۴۲۲ |
۱۱٫۷ ٪ |
|---|
| ۱۳۹۰ |
۱۲۶٬۸۱۱ |
۶٫۲ ٪ |
|---|
| ۱۳۹۵ |
۱۳۵٬۱۱۶ |
۶٫۵ ٪ |
|---|
راه هاي ارتباطي اندیمشک
آزاد راه اندیمشک – دزفول به درازاي 10 كيلومتر
جاده آسفالته اصلي اندیمشک – سد دز به درازاي 25 كيلومتر
بزرگراه اندیمشک – اهواز به درازاي 152 كيلومتر
جاده آسفالته اندیمشک – دهلران به درازاي 170 كيلومتر
جاده آسفالته اندیمشک – پل دختر به درازاي 105 كيلومتر
جاه آسفالته اندیمشک – دره شهر در استان ايلام به درازاي 135 كيلومتر
راه آهن سراسري نيز از اين شهر عبور ميكند.
وجه تسميه و پيشينه تاريخي اندیمشک
اندیمشک واژگون شده هندي مشك است كه در كنار خرابه هاي شهر قديم لور و اري ترين ساخته شده است. لور شهري آباد بوده كه مورخين نيز از آن نام برده اند، اما از قرون و سطي به بعد از آبادي آن کاسته شده و پس از آن رو به ويراني نهاده است. در روزگار فتحعليشاه قاجار شخصي به نام حاج صالح خان مكري (حكمران شوشتر ودزفول) در كنار ويرانه هاي باستانی شهر لور دژي ساخت و آنرا قلعه صالح آباد ناميد، تا اين كه در اواخر دوره قاجاريه روستاي صالح آباد در 2 كيلومتري اين دژ بوسيله ايل سگوند ساخته شد كه شامل سياه چادرها و كپرهاي اين ايل و برخي از مهاجران لر بختياري بود.
اما ديري نگذشت كه راه آهن سراسري جنوب افتتاح شد و سياه چادرها و كپرها از ميان رفته و صالح آباد، اندیمشک ناميده شد. از اين روزگاران اندیمشک راه گسترش و پيشرفت را پيمود. شهر اندیمشک شهري توريستي و از نظر موقعيت راه هاي شوسه، اصلي و مركزي مهم ميباشد، زيرا تنها شهري است كه استان خوزستان، لرستان و كرمانشاهان را به هم ارتباط ميدهد. در سمت شمال شرقي شهر، دشتي باير است كه از قديم مردم به آن لور گفته اند و همان سرزميني است كه به نام ايلام از آن ياد ميشود.
طبيعت در شهرستان انديمشک
در 13 كيلومتري جاده اندیمشک به اهواز جاده اي منشعب ميشود كه پس از 120 كيلومتر به دهلران ميرسد. چشمه معدني دهلران به فاصله 5 كيلومتري شمال آن از زمين خارج ميشود. دراين منطقه دره وسيعي وجود دارد كه بوي سولفور آن از فاصله دور به مشام ميرسد. آب اين چشمه از دسته آب هاي كلرورسولفاته و بيكربناته كلسيك گرم ميباشد و خواص درماني فوق العاده اي دارد. مردم منطقه به منظور درمان بيماري هاي روماتيسمي، درد مفاصل و استخوان از آب اين چشمه استفاده ميكنند.
سوغات اندیمشک
كپوبافی
فرش‌بافی
گبه‌بافی
گليم‌بافی
چوغا‌بافی
دوخت لباس محلی
گيوه‌بافی
گلدوزی
گل‌سازی
معرق‌كاری
خراطی
استان خوزستان